W przyszłym tygodniu ukaże się w serii „Biblioteka Pisarzy Polskiego Oświecenia” Instytut Badań Literackich PAN Epaminondas ‒ dramat napisany przez ks. Stanisława Konarskiego dla teatru szkolnego założonego przez niego Collegium Nobilium.
Wydawcą tego tekstu jest prof. Jacek Wójcicki, który dokonał pierwszej edycji krytycznej na podstawie rękopisu przechowywanego w Archiwum Historycznym w Wilnie. Wcześniejsze wydania ukazywały się pod tytułem: Tragedia Epaminondy. Nowe wydanie Epaminondasa zrodziło pomysł do zaprezentowania go publiczności teatralnej. 3 października w Teatrze Collegium Nobilium Akademii Teatralnej w Warszawie odbędzie się premiera sztuki wystawionej przez Teatr Klasyki Polskiej.
Dramat przywołuje autentyczne wydarzenia z IV w. p.n.e., gdy Teby zostały na krótki czas hegemonem w świecie greckim. Wojska beockiej polis w roku 371 p.n.e. pod Leuktrami pokonały Spartę, dotychczas najpotężniejszą siłę Hellady. Zwycięskim wodzem Teban w pierwszym starciu w dziejach wojen, w którym mniejsze siły pokonały przeważającego liczebnością przeciwnika, był genialny wódz Epaminondas.
Konarski sięgnął po dramatyczny epizod jego biografii: Epaminondas po powrocie z kolejnej wojennej wyprawy, został oskarżony przez Teban o bezprawne przedłużenie sobie czasu dowództwa, za co tebańskie prawo przewidywało karę śmierci, a fakt, że pokonał wroga i ocalił niepodległość Teb, nie miał w przekonaniu jego przeciwników żadnego znaczenia. W sztafażu starożytnej Grecji, jej chwiejnego ludu, nic nie wartych synów słynnych ojców, przeciwników politycznych wykorzystujących kruczki prawne, Konarski przedstawił widzom pijarskiego teatru obraz zgubnych praktyk polskiego ustroju politycznego, wpajał młodym ludziom tezę, że zaszczyty i szacunek współobywateli każdy musi sobie sam zasłużyć.
STANISŁAW KONARSKI, EPAMINONDAS, wydał Jacek Wójcicki, Warszawa 2023. „Biblioteka Pisarzy Polskiego Oświecenia”, t. 25.
